Działalność
Towarzystwo Polsko-Japońskie Bronisława Piłsudskiego i Shimeia Futabateia
Działalność
Zaprzyjaźnieni i wypełnieni entuzjazmem dla idei zbliżenia między Polską i Japonią, niemal zupełnie nieznanymi sobie krajami, postanowili stworzyć płaszczyznę popularyzacji kultury – polskiej wśród Japończyków i japońskiej wśród Polaków. Ponieważ Futabatei miał już duże doświadczenie literackie i wpływał na prądy literackie w Japonii, a Piłsudski zdawał sobie sprawę z atrakcyjności kultury japońskiej w społeczeństwie polskim, szczególnie po wygranej Japonii w wojnie z Rosją, najlepszym rozwiązaniem wydawała im się popularyzacja literatury.
W tym celu, ale mając w wizji również inne pola działania, zawiązali wiosną 1906 roku Towarzystwo Japońsko-Polskie (jap.Nihon-Pōrando Kyōkai日本ポーランド協会), miało ono siedzibę w biurze wydawcy rozmaitych pism literackich, Suiina Nishimota, który współpracował z Futabateiem. Był on zainteresowany perspektywą publikowania utworów pisarzy polskich, zwłaszcza że w 1905 roku laureatem nagrody literackiej Nobla był Henryk Sienkiewicz. Obaj przyjaciele zakładali utworzenie w przyszłości przy Towarzystwie biblioteczki polskiej i ustalili, że po powrocie do Europy Piłsudski pozyska rekomendacje znanych mu osób z kręgu literatów, takich jak Wacław Sieroszewski, co do wyboru utworów, uzyska także – o ile istnieją – wersje tych utworów w języku rosyjskim, angielskim, niemieckim bądź francuskim, i prześle je do Futabateia. Z drugiej strony, zobowiązał się doprowadzić do ukazania się w druku utworów literatury japońskiej i faktycznie Futabatei przesłał mu kilka propozycji.
Już po powrocie do Galicji Piłsudski energicznie przystąpił do dzieła tworzenia biblioteczki polskiej w Japonii, angażując w to także Marię Żarnowską, życiową partnerkę.
Dzięki współpracy Piłsudskiego i Futabateia w magazynie Sekai Fujin (Kobiety świata) – współprowadzonym przez znaną feministkę Hideko Fukudę i socjalizującego literata, Kinoshitę Naoe – ukazały się pierwsze przekłady literatury polskiej w Japonii. W kolejnych numerach tego pisma udało się wydrukować poemat Andrzeja Niemojewskiego Kocham (jako Ai) i – fragmentarycznie, nowelę Michałko Polesława Prusa (jako Muku-no Mihairo). Oba teksty w przekładzie (poprzez język rosyjski) Futabateia.
Z kolei Futabatei przesłał Piłsudskiemu dwa teksty japońskie, w rosyjskojęzycznej wersji, opowiadanie Maihime (Tancerka) Moriego Ōgaia – bardzo znanego literata i Kinoshity Naoego Ryōjin-no jihaku (Spowiedź męża). Piłsudski odrzucił jednak Maihime jako utwór mało atrakcyjny dla polskiego czytelnika, przetłumaczył za to utwór Kinoshity. Miał on zostać opublikowany w piśmie Sfinks założonym przez Władysława Bukowińskiego (pseudonim Selima) i jego żonę, ale do publikacji nie doszło z jakiegoś powodu; korespondencja z Futabateiem urwała się.
Wspólna inicjatywa Bronisława Piłsudskiego i Futabateia Shimeia nie trwała długo; w 1908 roku Futabatei udał się do Rosji jako korespondent gazety Asahi i w Petersburgu zdołał się spotkać z Marią Żarnowską. Niestety, już wówczas zaczynał chorować na gruźlicę i za namową przyjaciół w kwietniu 1909 roku udał się w podróż powrotną do Japonii. Zmarł jeszcze na statku, w Zatoce Bengalskiej, w maju. Piłsudski pisał w tym czasie list do niego, nie wiedząc o gwałtownym pogorszeniu się stanu zdrowia japońskiego przyjaciela; list ten nie dotarł do rąk adresata.
Na podstawie:
Kazuhiko Sawada, “The Polish-Japanese Society” w: A Critical Biography of Bronisław Piłsudski, Vo. 2, Saitama 2010
Z inicjatywy Władz Państwowych Rzeczpospolitej Polskiej oraz Fundacji Pomocy Polakom ...
