Rodzeństwo
Brat
Józef Klemens
Rodzina
Rok młodszy od Bronisława Józef Klemens urodził się 5 grudnia 1867 roku. Dziesięć lat później rozpoczął naukę w tej samej klasie co jego starszy brat w I Gimnazjum wileńskim, a po zdanej maturze podjął studia medyczne na Uniwersytecie Charkowskim. Choć drogi braci rozeszły się jeszcze w gimnazjum, to obaj zostali aresztowani pod zarzutem udziału w spisku na życie cara w 1887 roku. Zaangażowany już wcześniej w działalność konspiracyjną Ziuk pomógł zamachowcom nie będąc do końca wtajemniczonym w ich zamiary, znacznie bardziej uwikłany w spisek był Broniś. Ostatecznie Józef został potraktowany jako świadek w sprawie i skazany na pięcioletnie zesłanie w głąb Rosji. Po powrocie zaangażował się w działalność ruchu socjalistycznego, między innymi został redaktorem nielegalnego pisma „Robotnik”. Brał udział w IV Kongresie II Międzynarodówki Socjalistycznej w Londynie. W 1899 roku ożenił się z Marią z Koplewskich Juszkiewiczową, działaczką PPS. Wraz z żoną prowadził w mieszkaniu w Łodzi tajną drukarnię, przez co obydwoje zostali aresztowani. Osadzony w warszawskiej Cytadeli symulujący obłęd Józef, z czasem został przeniesiony do petersburskiego szpitala, skąd z pomocą polskiego lekarza, Władysława Mazurkiewicza, zbiegł do Galicji. Tam kontynuował aktywność niepodległościową radykalizując działania organizacji. Brał udział w wyprawie do Japonii, celem pozyskania funduszy i sojuszników. Kierował Organizacją Bojową PPS, dokonał też zamachu na rosyjski pociąg pod Bezdanami.
Założył Związek Walki Czynnej i dowodził drużynami strzeleckimi, ćwiczącymi wojskowe rzemiosło. Po wybuchu spodziewanej wojny usiłował bez powodzenia wzniecić antyrosyjskie powstanie w Kongresówce. Po utworzeniu Legionów Polskich u boku armii austro-węgierskiej dowodził ich Pierwszą Brygadą. W lipcu 1917 roku odmówił złożenia przysięgi na wierność cesarzom Niemiec i Austro-Węgier i dając się internować w Magdeburgu czekał na ostateczny koniec wojny. Zwolniony przez Niemców przybył do Warszawy 11 listopada 1918 roku. Swoją charyzmą i mistrzowską grą strategiczną doprowadził do niemal bezkrwawego rozbrojenia żołnierzy niemieckich, zapobieżenia rewolucji bolszewickiej w Polsce, opanowania nastrojów nacjonalistycznych, powołania uznanego przez zwycięską Ententę rządu Ignacego Paderewskiego, pierwszych wyborów ze stycznia 1919 roku oraz otwarcia Sejmu Ustawodawczego. Stanął na czele odrodzonego państwa kierując jego odbudową oraz zabezpieczając granice, w tym dowodząc Wojskiem Polskim w zwycięskiej wojnie z Rosją Sowiecką. Po zamordowaniu pierwszego prezydenta, Gabriela Narutowicza, wycofał się na krótko z życia publicznego, by w 1926 roku powrócić do sprawowania rządów w wyniku przewrotu politycznego. Odmówił wyboru na prezydenta, dwukrotnie piastował urząd premiera, dożywotnio był Ministrem Spraw Wojskowych oraz Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych. Pierwszy Marszałek Polski do śmierci w 1935 roku nadawał ton polityce państwa. Prywatnie doczekał się dwóch córek, Wandy i Jadwigi, ze związku z Aleksandrą Szczerbińską, którą poślubił po śmierci pierwszej żony. Zmarł w Warszawie. Trwające trzy dni uroczystości pogrzebowe zakończyły się złożeniem ciała na Wawelu. W pierwszą rocznicę śmierci serce Józefa pochowano u stóp matki na wileńskiej Rossie.
